Doanh nghiệp cơ khí “lận đận” phát triển

         Ráo mồ hôi là hết việc

         Đưa chúng tôi xuống thăm nhà xưởng chế tạo thiết bị, kỹ sư phụ trách công nghệ Cty CP LILAMA 69-3, thuộc TCty Lắp máy Việt Nam (LILAMA) Đặng Văn Phương chỉ vào chiếc xe xúc bánh xích “made in Việt Nam” LX 2000 cho biết, ngoại trừ các bộ phận thủy lực, điều khiển phải nhập từ nước ngoài, các bộ phận còn lại cấu thành chiếc xe đều do các kỹ sư, công nhân LILAMA 69-3 sản xuất, chế tạo, đạt tiêu chuẩn chất lượng. Đây là một trong những sản phẩm khoa học có hàm lượng chất xám cao, khẳng định năng lực chế tạo thiết bị, máy móc của Cty. Thế nhưng, chiếc xe này vẫn chỉ hoạt động “quanh quẩn” trong phạm vi xưởng chế tạo thiết bị của Cty. Mặc dù, Cty đã mạnh dạn đầu tư chiều sâu để sản xuất các sản phẩm chất lượng cao, nhưng vấn đề đầu ra cho sản phẩm “tắc”, trong khi đây là một trong những đề tài khoa học đạt giải thưởng quốc gia và nằm trong chương trình phát triển các sản phẩm cơ khí trọng điểm. Đã thế, khi triển khai, mặc dù các sản phẩm này được hưởng các ưu đãi, nhưng các hướng dẫn còn rất chung chung, thậm chí nhiều nơi trả lời “ráo hoảnh” không biết có chương trình này, khiến đơn vị chán nản và thực tế các sản phẩm làm ra cũng chỉ để trình diễn, không có “đất” áp dụng.

         Có thể thấy, đây là tình cảnh chung của nhiều DN cơ khí, nguồn việc không còn dồi dào, cạnh tranh nội địa ngày càng gắt gao, trong khi các gói thầu công việc tại Việt Nam thường rơi vào tay nước ngoài, khiến ngành cơ khí cứ “lẹt đẹt” phát triển. Mặc dù Chính phủ đã mạnh dạn giao chỉ định tổng thầu những dự án lớn cho một số DN cơ khí uy tín và mô hình này đã và đang phát huy hiệu quả, nhưng cũng vì nhiều lý do khách quan, chủ quan, không có thêm những dự án gối đầu, “ráo mồ hôi đã hết việc”, khiến các DN khó hoạch định đường hướng phát triển.

         Còn quá nhiều rào cản chưa được giải quyết

         Một vấn đề nữa khiến DN cơ khí không có “đất diễn” ngay trên sân nhà là cơ chế đấu thầu còn phụ thuộc nhiều yếu tố, nhất là vốn vay, do vậy khiến đầu ra ngành cơ khí “kẹt cứng”. Hàng loạt các sản phẩm có hàm lượng nội địa hóa cao hoặc sáng chế, chế tạo “made in Việt Nam” như máy biến áp, bộ sấy khí các nhà máy nhiệt điện, quạt công suất lớn cho nhà máy ximăng… sản xuất thành công, nhưng vướng cơ chế đấu thầu nên không “len chân” được vào các dự án, sản phẩm làm ra bỏ đấy rất lãng phí. Tổng giám đốc Cty CP LILAMA 69-1 Ngô Quốc Thịnh cho biết, sau nhiều năm mày mò nghiên cứu, Cty đã sản xuất thành công bộ sấy khí cho các nhà máy nhiệt điện, đạt tiêu chuẩn, nhưng khi chào hàng với bên điện lực, hầu hết đều bị từ chối, trong khi đó vẫn nhập sản phẩm này cho các dự án. “Thực sự điều này khiến các DN cơ khí rất tủi thân”, ông Thịnh tâm sự.         

         Bất cập lớn nhất của ngành cơ khí là thiếu tính đồng bộ trong quản lý nhà nước và không có sự lồng ghép hiệu quả với các ngành công nghiệp khác. Chủ tịch Hiệp hội DN cơ khí (VAMI) Nguyễn Văn Thụ phân tích, các ngành công nghiệp chính là đầu ra sản phẩm cho ngành cơ khí. Câu chuyện về các nhà máy đường và xi măng là một ví dụ. Nhà nước đã dành hẳn nhiều ưu đãi để phát triển các chương trình này, tuy nhiên thực tế lại mọc lên hàng trăm, hàng chục nhà máy sử dụng các công nghệ lạc hậu từ những năm 60 thế kỷ trước, tất yếu sản xuất không hiệu quả. Nếu có cơ chế chặt chẽ lồng ghép, phối hợp giữa các ngành công nghiệp và ngành cơ khí, chí ít mỗi lĩnh vực có khoảng từ ba dự án cơ khí trọng điểm trở lên giao DN trong nước làm chủ, chắc chắn chúng ta đã hình thành được ngành cơ khí chuyên sâu về các lĩnh vực công nghiệp khác nhau.

Quỳnh Trang (nguồn: http://baoxaydung.com.vn)